Permacultuur is meer
dan alleen landbouw
Vorig jaar heb ik heel wat boeken gelezen over klimaatverandering. En eerlijk gezegd, echt leuk is dat niet. Dus begon ik met het lezen van positieve boeken die oplossingen bieden, zoals 'De verborgen impact' en 'Dit is een goede gids'. Ook wie op het internet zoekt, vindt een aantal oplossingen die je thuis kunt doorvoeren. Zorgen voor minder plastic, minder consumeren, tweedehands kopen en minder kinderen nemen, zijn allemaal handige tips waar iedereen rekening mee kan houden. Maar duurzaam eten bleef ik ingewikkeld vinden. Minder vlees eten, lokaal kopen en eten naar de seizoenen zijn natuurlijk goede stappen. Ik ben zelf geen vegetariër, want ik eet nog af en toe kip en vis, wat dan weer pollotariër wordt genoemd. Op een vegetarisch/veganistisch dieet is ook veel kritiek. Let op met avocado's, want die verbruiken veel water en soja zorgt voor het kappen van bossen, en zijn daarom ook slecht voor het milieu. Maar is het zo zwart-wit? Sinds mijn opleiding Permacultuur kijk ik anders tegen ons voedselprobleem aan. Ik wil in deze blog wat dieper ingaan op ons eetpatroon.
Ons huidige dieet
Er zijn wereldwijd meer dan 300.000 eetbare plantensoorten, maar desondanks consumeren we slechts ongeveer 200 soorten. Als je naar de supermarkt gaat, kom je waarschijnlijk slechts zo'n 40 soorten tegen. En het meest verontrustende is dat ons basisvoedsel grotendeels bestaat uit slechts 3 gewassen: rijst, tarwe en maïs. Deze basisgewassen zijn allemaal eenjarige gewassen die worden geteeld volgens het monocultuurprincipe. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor onze bodem en het klimaat. Mocht er ooit een ziekte uitbreken onder deze plantensoorten, dan zouden we aanzienlijke problemen hebben. Als je er zo naar kijkt, is dat behoorlijk schokkend, toch? Waarom eten we niet meer verschillende plantensoorten?
De voordelen van diversiteit en meerjarige gewassen.
Ja, ik kom weer terug op permacultuur. In de permacultuur richten we ons op natuurlijke ecosystemen. Een diversiteit aan planten draagt bij aan een gezondere bodem, trekt meer dieren aan en fungeert als een natuurlijk bestrijdingsmiddel. Bovendien vergroot het de kans op een rijke oogst elk jaar. Zelfs in droge jaren zijn er planten die het goed doen, en vice versa. Het spreidt je kansen.
De natuur bestaat voornamelijk uit vaste planten, met een kleiner deel eenjarige gewassen. Onze voedselindustrie is momenteel omgekeerd. Een oplossing vanuit de permacultuur is het voedselbos. Hierbij creëer je een eetbaar bosachtig systeem, waarbij verschillende lagen zorgen voor een hoge productiviteit. Het is aanzienlijk minder arbeidsintensief, wat het ook wel een optie maakt voor 'luie boeren'. Bovendien is er geen behoefte aan sproeien en bewateren; een bos regelt zijn eigen watersysteem. Verschillende soorten kunnen naast elkaar gedijen, en het vormt een leefgebied voor tal van organismen.
Zie het zo: eenjarige gewassen zijn vergelijkbaar met rijden op een benzinetank. Op een gegeven moment is de tank leeg, en moet je weer tanken. Maar bij meerjarige planten is de tank in het begin halfvol, en hoe langer je rijdt, hoe voller deze wordt. Een boom zal met de jaren alleen maar meer groeien en meer voedsel geven. Bovendien zijn er nog veel andere voordelen aan het planten van bomen, zoals CO2-opslag, waterretentie, verkoeling en schaduw.
De vraag of we met deze benadering de wereld kunnen voeden wordt vaak gesteld binnen de permacultuur. Toch is dit niet helemaal eerlijk. Het huidige systeem is jarenlang efficiënter gemaakt, en er is veel geld geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling. Daarnaast ontvangen Nederlandse boeren ruim 750 miljoen aan overheidssubsidie, waarmee landbouw de grootste gesubsidieerde bedrijfstak in Europa is. Men kan zich ook afvragen of het huidige systeem de wereld wel adequaat kan voeden. Voedselbossen staan nog in de kinderschoenen en krijgen bijna geen subsidie. Waarschijnlijk zullen er in de toekomst diverse manieren van landbouw zijn, waarbij voedselbossen een waardevolle bijdrage kunnen leveren. Ze dragen bij aan het voedselprobleem, het CO2-probleem, en verrijken de bodem en biodiversiteit. Eenmaal geplant, zullen voedselbossen vele generaties lang mensen voeden.
Tips voor een duurzaam dieet
Wat betekent dit voor ons dieet? De meeste tabellen die op internet te vinden zijn, vertellen ons iets over landgebruik, watergebruik en CO2-uitstoot. Bijvoorbeeld dit lijstje over welke melk je het beste kunt drinken. Amandelmelk doet het best slecht op CO2-uitstoot omdat het uit warme gebieden komt. Maar een amandelboom kan het tegenwoordig ook prima in Nederland doen. Als onderdeel van een voedselbos zou dit dus een duurzaam alternatief zijn. Dus als ik nu in de supermarkt sta, denk ik niet meer aan de vraag: "Kost deze plant veel water en land?" Maar is het een meerjarige plant die in Europa kan groeien?
Dit zijn mijn tips voor een duurzaam dieet:
Ontdek nieuwe groenten en fruit; variatie is de oplossing. Op deze website is een database aangemaakt met 7000 eetbare planten. Velen kennen we niet, maar ze doen het wel goed in ons klimaat. Ik weet dat het lastig kan zijn om nieuwe recepten te verzinnen, maar het kan ook ontzettend leuk zijn om nieuw eten te leren kennen. Tof toch, dat er bijvoorbeeld gele frambozen zijn die nog zoeter smaken? En dat er naast blauwe bessen ook honingbessen zijn? Op deze website kom je vast meer leuke planten tegen. Ook in onze bossen is veel voedsel te vinden. Er is tegenwoordig volop leuke wildplukinformatie te vinden!
Eet meer meerjarige planten. Denk aan vaste groenten die ieder jaar terugkomen, zoals de rankspinazie. Maar eet ook meer fruit en noten. Hazelnoten zijn een alternatief voor maïs. Dat klinkt misschien gek, maar in het boek "Herstellende Landbouw" wordt dit naast elkaar gelegd en blijkt het een prima oplossing te zijn. We kunnen er meel van maken en er zitten net zoveel voedingsstoffen in. Nu liggen hazelnoten bij de bakafdeling, in kleine bakjes met hoge prijzen. Maar de hazelaar is een inheemse plant, en als kind verzamelde ik ze altijd in mijn wijk. Nu koop ik ze in grote zakken bij een Turkse supermarkt.
Eet biologisch. Bestrijdingsmiddelen zorgen ervoor dat het bodemleven uitsterft. En dat niet alleen, landbouwgif komt ook in de lucht en ons water. Dat is al een prima reden om over te gaan op biologisch. Of het ook gezonder is, is nooit wetenschappelijk bewezen. Maar na het zien van deze documentaire van Zembla mogen dat zeker meer gaan onderzoeken.
Eet lokaal en naar de seizoenen. Hoe minder afstand er wordt afgelegd, hoe beter natuurlijk. Kijk daarom naar je omgeving. Is er misschien een pluktuin, biologische boer of een regeneratieve boer in de buurt? Vaak hebben deze alternatieven een abonnementsvorm. Op die manier kun je ze lokaal steunen en heb je lekker vers eten. Bovendien scheelt dat ook weer verpakkingsmaterialen.
Contact
Eetbare Wildernis
is een project van:
Annick Gaarthuis
Arthur koolkwartier 29
6711 VH Ede
KVK:64842517
Btw: nl002226430B75
Bij vragen over je bestelling kun je mailen met info(at)eetbarewildernis.nl of
via sms (niet bellen) +31 (0)6 - 19823287
Werkdagen zijn ma t/m woe van 10:00 tot 17:00